ท้องพระโรงอยู่คู่กับวังท่าพระมาตั้งแต่แรกสร้างวังท่าพระในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก

(รัชกาลที่ 1) ซึ่งโปรดให้สร้างวังท่าพระขึ้นตั้งแต่เริ่มสร้างกรุงเทพฯ ใน พ.ศ. 2325 อายุของวังท่าพระและท้อง

พระโรงจึงนับได้ว่าเท่ากับอายุของการสร้างกรุงเทพฯ ปัจจุบันท้องพระโรงเป็นอาคารเดียวที่เป็นอาคารเดิม

นับตั้งแต่แรกสร้างวังท่าพระ ซึ่งได้รับการบูรณะปฏิสังขรณ์อย่างต่อเนื่อง

   ท้องพระโรงเป็นอาคารก่ออิฐทรงไทยชั้นเดียวสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นที่สภาพสมบูรณ์โครงสร้างแข็งแรง

 เสาภายในและโครงหลังคาเป็นโครงไม้มุงกระเบื้องหางมนชนิดเคลือบ พื้นภายในเป็นพื้นไม้ มีชายคาปีก

นกคลุมต่อจากหลังคา ประดับเครื่องหลังคาด้วยช่อฟ้า และเครื่องลำยองหน้าบันเป็นลายลูกฟัก เครื่องหลังคา

ทาสีดินแดง รั้วลูกกรงกำแพงแก้วเป็นเหล็กหล่อลวดลายแบบสมัยวิคตอเรียน (Victorian) ตั้งอยู่บนฐานบัว

 ทาสีขาวโปร่งเป็นชั้นใต้ถุนที่เจาะช่องเป็นระยะๆ เผื่อเวลาจำเป็นต้องเข้าไปตรวจสอบโครงสร้างชั้นฐาน

ทั้งยังเป็นช่องระบายความชื้นใต้ดินให้ผ่านออกได้ ลักษณะอาคารเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า กว้าง 3 ช่วงเสา

และผนวกอีก 1 ช่วงเสาที่เป็นฉนวนไปสู่ตำหนักกลาง สวนแก้วและตำหนักพรรณราย ความยาว 7 ช่วงเสา

ด้านหน้ามีประตู 3 บาน และบันไดขนาดใหญ่รับอยู่ ตรงกลางท้องพระโรงด้านหน้าข้างในสุดมีประตูกลางซึ่ง

ปัจจุบันปิดตาย ภายในท้องพระโรงมีเสาฐานแปดเหลี่ยมและคลี่คลายเป็นกลมจำนวน 8 ต้น เสาติดผนัง

อีก 6 ต้น ซึ่งตกแต่งให้มีลวดลายแบบตะวันตกทาสีเขียวฝรั่งเข้ากับสีของเพดาน กลางเพดานห้อยโคมไฟ

แก้วเจียระไน

    ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย (รัชกาลที่ 2) พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว

(รัชกาลที่ 3) ดำรงตำแหน่งเป็นกรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ได้ประทับอยู่ที่วังท่าพระ ท้องพระโรงยังกั้นฝาเฟี้ยม

ไว้ตามแนวเสาด้านหน้าตลอด แยกในประทานเป็นเขตชั้นใน ด้านหน้าตั้งพระแท่นไว้ประทับพักผ่อนและ

เป็นที่บัญชาการงานเมืองเป็นประจำ ต่อมาเมื่อสมเด็จฯ กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ประทับ ณ วังท่าพระ

 ท้องพระโรงเหลือดีอยู่แต่พื้นและเสา ทรงโปรดให้ซ่อมแซมอยู่เสมอ เครื่องบนและกระเบื้องมุงหลังคาผุแตก

ต้องเปลี่ยนใหม่หลายครั้ง จนกระทั่งเปลี่ยนกระเบื้องมุงหลังคาซึ่งเดิมเป็นกระเบื้องดินเผามาใช้กระเบื้องซีเมนต์

(ในการบูรณะท้องพระโรงครั้งล่าสุดมหาวิทยาลัยได้เปลี่ยนกลับมาใช้กระเบื้องดินเผาดังเดิม) เปลี่ยนโครงไม้

เครื่องบน เปลี่ยนคาน พื้นไม้ดั้งเดิมที่สึกกร่อนทรงโปรดให้เพิ่มตอม่อ และหล่อคานเสริมแล้วปูพื้นไม้สักใหม่

ทับไปบนพื้นไม้เก่าอีกชั้นหนึ่ง เมื่อซ่อมครั้งแรกรื้อไม้ประกับที่หุ้มเสาไว้แต่เดิมออกเพื่อเปลี่ยนเสียใหม่

บันไดเวียนที่ขึ้นจากหลังท้องพระโรงไปที่หน้ามุขก็รื้อเปลี่ยนแบบใหม่

   การใช้สอยท้องพระโรง วังท่าพระพบว่ามีประวัติเกี่ยวเนื่องกับการช่างตลอดมา อาทิ สมัยกรมหมื่นเจษฎา

บดินทร์ทรงใช้ท้องพระโรงนี้เป็นที่บัญชาราชการงานเมือง สมัยกรมขุนราชสีหวิกรม ใช้ท้องพระโรงเป็น

โรงเรียนช่างไม้ ช่างเขียน ช่างสลัก ช่างประดับกระจก จนถึงช่างผู้หญิงออกมาเขียนทองผ้าลายทรง สมัย

สมเด็จฯ กรมพระยานริศฯ ทรงทำงานช่างที่นี่รวมทั้งการทำซุ้มเฉลิมในงานเฉลิมพระชนมพรรษาทุกปี

 ปัจจุบันมหาวิทยาลัยศิลปากรได้ใช้ท้องพระโรงเป็นหอศิลป์แสดงนิทรรศการศิลปกรรมทุกประเภทเพื่อ

เน้นการส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม เป็นแหล่งการศึกษาทางด้านศิลปะแก่เยาวชนและประชาชนทั่วไปต่างๆ

 ตลอดปี