ถ้ำผาแดง

ที่ตั้ง
หมู่ 3 บ้านโป่งหวาย ตำบลด่านแม่แฉลบ อำเภอศรีสวัสดิ์
พิกัดทางภูมิศาสตร์
เส้นรุ้งที่ 14^o 34' 45" เหนือ เส้นแวงที่ 99^o 08' 25" ตะวันออก พิกัดกริดที่ 47 PNS 153135 ระวางที่ 4838 III
การค้นพบ
ครูด่วน ถ้ำทอง อดีตครูโรงเรียนประชาบาลในจังหวัดกาญจนบุรี เป็นผู้ไปค้นหา ถ้ำตามคำบอกเล่าของชาวบ้าน และแจ้งให้รองศาสตราจารย์ปรีชา กาญจนาคม คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร ไปสำรวจในปี พ.ศ. 2531
สภาพที่ตั้ง
ภูเขาหินปูนที่เรียกกันว่า "เขาแดง " ซึ่งเป็นภูเขาลูกเดียวในอำเภอศรีสวัสดิ์
-
ลักษณะของถ้ำ
เป็นหน้าผาด้านทิศตะวันตกของเขาแดง "ผาเขาแดง" สูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง 450 เมตร ทางขึ้นลาดชัน ประมาณ 40 องศา
ภาพเขียนสี
ตลอดแนวหน้าผายาว 60 เมตร ปรากฎภาพเขียนสีเป็นกลุ่มๆเป็นระยะๆ เป็นภาพคน สัตว์และสิ่งของ เขียนด้วยสีแดงคล้ำแบบเงาทึบ (silhouette) และแบบเค้าโครงรอบนอก(outline)
-
	ภาพแสดงอาการเคลื่อนไหวบอกเล่าเรื่องราวด้วยภาพเหล่านั้น กลุ่มภาพที่เป็นจุดเด่นสะดุดตาที่สุด มีความชัดเจน และภาพแสดงเรื่องราวสัมพันธ์กันมากที่สุด อยู่ในช่วง 50 - 60 เมตร ทางซ้ายมือของหน้าผา
-
	ปรากฎภาพคนเท่าที่เห็นชัดเจนประมาณ 20 คน ประดับตกแต่งบนร่างกาย (อาจนุ่งผ้า) ศีรษะและไหล่ บางคนถือวัตถุบางอย่าง รูปร่างอาจเป็นน้ำเต้าใส่น้ำ หรือน้ำเต้าที่เป็นเครื่องดนตรี "พิณน้ำเต้า"
-
	บางคนอาจกำลังจูงหรือลากวัวหรือควาย
-
	ภาพคนแต่ละคนมีอาการเคลื่อนไหวต่างๆ กางขา ยกแขน คล้ายเต้นรำ บางคนก็นั่ง บางคนก็ยืน ภาพคนยังบ่งบอกเพศ ด้วยการแสดงหน้าอกของผู้หญิงอีกด้วย ภาพคนที่สูงใหญ่ที่สุดสูงประมาณ 60 ซม. ภาพเหล่านี้เขียนให้เห็นถึงลีลาท่าทางที่เป็นธรรมชาติมาก
-
ภาพเขียนสีที่ปรากฎให้เห็นบนผาแดงนี้ น่าจะเป็นผลงานที่สร้างขึ้นเพื่อบ่งชี้ถึงการพยายามเล่าเรื่องเหตุการณ์หรือพิธีกรรมแห่งความอุดมสมบูรณ์ ซึ่งกลุ่มคนเจ้าของภาพได้ร่วมกันสนุกสนาน อาจมีการร้องรำทำเพลงด้วยเครื่องดนตรีรูปน้ำเต้า และเต้นรำร่วมกันด้วยความเคารพบูชาในสิ่งที่มีความเชื่อร่วมกัน ดังนั้นชุมชนที่วาดภาพเหล่านี้คงมีชีวิตอยู่ด้วยการล่าสัตว์ และทำการเกษตรกรรมเมื่อราว 3,000 ปีมาแล้ว และใช้สถานที่ถ้ำผาแดงนี้บอกเรื่องราวที่เคยเกิดขึ้นที่นั่นนั่นเอง